Algemeen
Het beleidsdocument Risicomanagement is op 1 april 2014 door uw raad vastgesteld. Deze nota bevat het beleid dat de gemeente Dalfsen hanteert om haar risico's te managen en is een basis voor deze paragraaf weerstandsvermogen. Met dit beleid zijn kaders gesteld ten aanzien van de reikwijdte en toepassing van risicomanagement binnen de gemeente Dalfsen. In 2019 zal dit beleid worden geëvalueerd. In het beleidsdocument is de definitie van een risico als volgt verwoord:
"De kans op het optreden van een gebeurtenis met een negatief gevolg voor de organisatie".
Uit deze definitie volgt dat een risico de volgende drie elementen bevat:
- Een kans op het optreden van een gebeurtenis (p<1)
Het gaat hier dus om een mogelijke gebeurtenis. Als iets 100% zeker is, is het geen risico meer.
- Negatief gevolg
De negatieve gevolgen van een risico kunnen zowel financieel als niet financieel van aard zijn. We richten ons echter hoofdzakelijk op het in kaart brengen van de financiële gevolgen die de gebeurtenissen met zich meebrengen. Risico’s die mogelijk leiden tot aantasting van het imago van de gemeente dan wel andere niet-financiële gevolgen te weeg kunnen brengen, worden niet gekwantificeerd.
- Een betrokkene, voor wiens rekening de negatieve gevolgen komen
De betrokkene is hierbij de gemeente Dalfsen als organisatie.
Risicomanagementproces
Risicomanagement is het cyclische proces dat bestaat uit verschillende stappen met als doel de gevolgen van de risico's te voorkomen en de kans erop te verkleinen. Voor de totstandkoming van deze paragraaf is het volgende proces doorlopen. Allereerst is gemeentebreed een risico-inventarisatie uitgevoerd. Vervolgens zijn de risico's gekwantificeerd door de kans en het gevolg in te schatten. Hierbij is gebruik gemaakt van 'referentiebeelden'. Voor de beoordeling van de kans dat een risico zich voordoet, zijn de volgende vijf klassen met de referentiebeelden gehanteerd:
Kans:
Klasse | Referentiebeelden | Kwantitatief |
---|---|---|
1 | < of 1 keer per 10 jaar | (10%) |
2 | 1 keer per 5-10 jaar | (30%) |
3 | 1 keer per 2-5 jaar | (50%) |
4 | 1 keer per 1-2 jaar | (70%) |
5 | 1 keer per jaar of > | (90%) |
Geldgevolg:
Klasse | Geldgevolg | |
---|---|---|
0 | Geen geldgevolgen | |
1 | x < € 30.800 | (< 0,05% van begroting) |
2 | € 30.800 < x > € 123.000 | (0,05 - 0,2% van begroting) |
3 | € 123.000 < x > € 308.000 | (0,2 - 0,5% van begroting) |
4 | € 308.000 < x > € 616.000 | (0,5 - 1% van begroting) |
5 | x > € 616.000 | (> 1% van begroting) |
Vervolgens is per risico de risicoscore bepaald. Dit is gedaan door van elk risico de bepaalde klassen van kans en gevolg te vermenigvuldigen volgens de formule:
Risicoscore = klasse kans x klasse geldgevolg
De maximale risicoscore is: 5 x 5 =25. Dit levert een 'bruto-risico' op, namelijk: de omvang van het risico exclusief het effect van de beheersmaatregel.
Gelijktijdig met het in beeld brengen van de risico's zijn ook de beheersmaatregelen in beeld gebracht. Een beheersmaatregel is gericht op het voorkomen of reduceren van een risico danwel het beperken van de impact op de organisatie. Dit levert 'netto-risico's' op: namelijk de omvang van het risico inclusief het effect van de beheersmaatregel.
In onderstaande tabel is een top 10 van de 'netto-risico's' opgenomen. Op basis van de netto-risico's wordt de doorvertaling naar het weerstandsvermogen gemaakt.
N.B. Het beleid en de risico's die samenhangen met de grondexploitatie zijn afzonderlijk benoemd in de paragraaf Grondbeleid.
Risico | Risico Score |
---|---|
Open-einde-regelingen sociaal domein | 20 |
Ontwikkeling gemeentefonds | 16 |
Exploitatierisico bij verbonden partijen | 12 |
Naheffing door belastingdienst | 12 |
Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel | 10 |
Datalekken en/of niet (juiste) naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming | 10 |
Kosten voormalig personeel en aanspraak wachtgelduitkering wethouders | 10 |
Procedurefouten bij inkoop en aanbestedingen | 8 |
Rampen en crises | 8 |
Claims en aansprakelijkheidstellingen | 6 |
Open-einde-regelingen sociaal domein |
---|
We kennen als gemeente diverse open-einde-regelingen binnen het sociaal domein, namelijk de regelingen die vallen onder de jeugdwet, Wmo 2015 en participatiewet (WWB). Het risico bestaat voor deze regelingen dat er een groter beroep op de regelingen wordt gedaan en dat het budget daardoor ontoereikend is. |
Beheersmaatregelen
1. De gemeente kan - indien er sprake is van bijstandstekorten - een beroep doen op een vangnetregeling om grote tekorten te compenseren. Om daar aanspraak op te maken moet het tekort op het bijstandsbudget groter zijn dan 5% of 30 euro per inwoner (BUIG-uitkering). |
Oorzaak: |
---|
Als gemeente beperkte grip op de toestroom naar voorzieningen, maar financieel wel verantwoordelijk.
Gevolg: |
---|
Het budget is ontoereikend om de lasten op te vangen met mogelijke overschrijding van het budget als gevolg.
Ontwikkeling gemeentefonds |
---|
De gemeente is grotendeels afhankelijk van de algemene uitkering. Bij het vaststellen van de Perspectiefnota 2018-2021 is de stelpost voor het opvangen van tegenvallers bij de algemene uitkering ingezet voor structurele uitgaven. |
Beheersmaatregelen
1. Bij de periodieke circulaires van het ministerie worden de ontwikkelingen van het gemeentefonds nauwlettend gevolgd en de begroting wordt hierop aangepast. |
Oorzaak: |
---|
- Bestaande verdelingsmaatstaven ontwikkelen zich anders dan geraamd.
- De verdeling door het Rijk wordt herzien.
- Het Rijk bezuinigt op het Gemeentefonds.
Gevolg: |
---|
Gelet op de omvang van het gemeentefonds kunnen wijzigingen door het Rijk direct forse financiële impact hebben op de gemeentelijke financiën.
Exploitatierisico bij verbonden partijen |
---|
Verbonden partijen vertegenwoordigen een financieel en een bestuurlijk belang. De grootste risico's loopt de gemeente bij de gemeenschappelijke regelingen. |
Beheersmaatregelen
1. De verbonden partijen rapporteren periodiek over de risico's in de planning & control documenten. Door de beleidsmedewerker concerncontrol wordt hier toezicht op gehouden. |
Oorzaak: |
---|
Binnen de verbonden partijen kan sprake zijn van deel-verantwoordelijkheid voor de exploitatie.
Gevolg: |
---|
Wij kunnen geconfronteerd worden met een exploitatietekort van een verbonden partij dat wij moeten aanzuiveren.
Naheffing door belastingdienst |
---|
Mogelijke naheffing in het kader van BTW, BTW Compensatiefonds, Werkkostenregeling (WKR) en Vennootschapsbelasting (VPB) bij het niet goed toepassen van de regelgeving. |
Beheersmaatregelen
1. Om de fiscale positie in de organisatie te versterken zijn de extra middelen die in 2017 zijn toegekend ingezet ten behoeve van inhuur expertise op het gebied van fiscaliteit. In samenspraak met deze fiscaal specialist wordt beoordeeld op welke wijze het toegekende budget het beste structureel ingezet kan worden. |
Oorzaak: |
---|
De fiscale componenten zijn nog niet optimaal geborgd in onze organisatie.
Gevolg: |
---|
De belastingdienst kan bij een boekencontrole over meerdere jaren een naheffing opleggen en eventueel ook boetes.
Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel |
---|
Als gevolg van een aantrekkende arbeidsmarkt kan het voor bepaalde functies/functiegroepen lastig zijn om gekwalificeerd personeel te vinden. |
(Maatregel)Beperkte beschikbaarheid gekwalificeerd personeel
1. Er wordt een onderzoek gestart naar de arbeidsmarktpositie van de gemeente Dalfsen in de regio. Op basis van het onderzoek worden concrete instrumenten ontwikkeld die een bijdrage leveren aan het 'aantrekkelijk werkgeverschap'. |
Oorzaak: |
---|
Een aantrekkende arbeidsmarkt.
Gevolg: |
---|
De gemeente heeft moeite met het invullen van vacatures. Dit kan leiden tot het vaker inzetten van een arbeidsmarkttoelage of een hogere inschaling in de functieschaal.
Datalekken en/of niet (juiste) naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming |
---|
Sinds 25 mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. De gemeente is verplicht elk ernstig datalek actief te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. De AVG leidt tot meer verplichtingen bij het verwerken van persoonsgegevens. De Autoriteit Persoonsgegevens kan forse boetes opleggen indien de regels uit de AVG worden overtreden. |
Beheersmaatregel
1: De ICT omgeving is dusdanig ingericht en voorzien van een firewall om onbevoegde toegang te voorkomen. |
Oorzaak: |
---|
- Aanvallen van buitenaf via ransome, malware en hackers.
- Binnen de gemeente wordt dagelijks een groot aantal privacygevoelige gegevens verwerkt met het risico op het ontstaan van een datalek.
Gevolg: |
---|
Er kunnen forse boetes worden opgelegd en de gemeente kan aansprakelijk worden gesteld. Voor de burger kan identiteitsfraude grote financiële en maatschappelijke problemen opleveren.
Kosten voormalig personeel en aanspraak wachtgelduitkering wethouders |
---|
Het is in de afgelopen jaren incidenteel voorgekomen dat een vaststellingsovereenkomst is opgesteld met daarin een financiële component. |
Beheersmaatregel
- Bij de werving- en selectie van personeel is vanaf schaal 10 een assessment een verplicht onderdeel van de procedure. |
Oorzaak: |
---|
- De gemeente is zelf risicodrager voor WW uitkeringen.
- Het beeindigen van een dienstverband door een arbeidsconflict.
- Voor de aanspraken op een wachtgelduitkering zijn wij eigen risicodrager.
Gevolg: |
---|
Bij een vaststellingsovereenkomst wordt een financiële compensatie overeengekomen.
Een wachtgelduitkering leidt tot een financiele verplichting voor de gemeente waar in de begroting geen rekening mee is gehouden.
Procedurefouten bij inkoop en aanbestedingen |
---|
Het gaat met name over de zogenaamde 2b diensten zoals het inhuren van personeel. Binnen de gemeente zijn een groot aantal functionarissen betrokken bij de inkoop en aanbesteding. |
Beheersmaatregelen
1. Sinds 1 april 2018 maken wij op het gebied van inkoop gebruik van de dienstverlening van het Shared Service Centrum ONS. Hiermee is een stap gezet in de verdere professionalisering van de inkoopfunctie. |
Oorzaak: |
---|
- De inkoopfunctie is nog niet optimaal geborgd en versnipperd in de organisatie.
Gevolg: |
---|
- Bij een gerechtelijke procedure kan de gemeente worden veroordeeld tot het vergoeden van de financiële schade.
- Gevolgde procedures kunnen door aanbestedende partijen worden afgekeurd of achteraf kan blijken dat aanbesteding niet op een rechtmatige wijze heeft plaatsgevonden.
Rampen en crises |
---|
De gemeente kan getroffen worden door verschillende typen rampen en zal adeqaat moeten optreden om dit te bestrijden en voorkomen van letsel en schade. |
(Maatregel)Rampen en crises
1. Binnen de Veiligheidsregio IJsselland werken gemeenten samen ter bestrijding van rampen en zijn actief met voorlichtingscampagnes en het bewustwording van zelfredzaamheden van de inwoners. 2. De gemeente draagt zorg voor een opgeleide en geoefende crisisstaf. |
Oorzaak: |
---|
Er kunnen zich verschillende omstandigheden voordoen die leiden tot een ramp/crises.
Gevolg: |
---|
Er kan sprake zijn van sprake schade aan gebouwen, terreinen, natuurgebieden wat kan leiden tot maatschappelijke onrust en verstoring van de openbare orde en het dagelijks leven. Voor dergelijke rampen en crises is de gemeente niet verzekerd.
Claims en aansprakelijkheidstellingen |
---|
De gemeente loopt bij de uitvoering van haar publieke taak risico's op claims door derden zoals aansprakelijkheidsstellingen en gerechtelijke procedures. Met name in de openbare ruimte is sprake van dit risico. |
Beheersmaatregelen
De gemeente is verzekerd voor dergelijke aansprakelijkheidsstellingen. Wel geldt er binnen de aansprakelijkheidsverzekering een eigen risico van € 2.500. Vooral veel materiele schades blijven onder dit bedrag. Indien er sprake is van veel toegekende aansprakelijkheidsstellingen kunnen de kosten oplopen. Dit heeft tevens invloed op de aangeboden premiestelling. |
Oorzaak: |
---|
Er kunnen zich situaties voordoen waarbij sprake is van (financiele) schade waarvoor de gemeente in beginsel aansprakelijk is.
Gevolg: |
---|
De gemeente kan worden verplicht tot het vergoeden van de financiele schade van de tegenpartij, daarnaast is er ook imagoschade.